De EQ (equalizer) is misschien wel de belangrijkste tool die een muziek producer tot zijn beschikking heeft. Met een EQ kun je namelijk je audio bijschaven. Op deze manier kun je zorgen dat alle verschillende instrumenten en geluiden in je mix ruimte voor elkaar maken. Een EQ geeft je de mogelijkheid om strakke en heldere mixes te maken. Maar wat pas je nu precies aan met een EQ? En hoe weet je wanneer en waar je een EQ moet gebruiken? In dit artikel leg ik het je uit!
Inhoudsopgave
Frequenties
Je muziek is opgebouwd uit allemaal frequenties. Hoe hoger een frequentie (Hz), hoe hoger het geluid. De laagste frequentie die mensen ongeveer kunnen horen is 20 Hz en de hoogste frequentie is 20.000 Hz (ook wel 20 kHz).
Het geluid van je track bestaat dus uit 19.980 verschillende frequenties die gezamenlijk door onze oren worden waargenomen als één geluid met een bepaalde toon en klankkleur (timbre). De mate hoe hard of zacht individuele frequenties worden afgespeeld in het geheel bepaald hoe je muziek klinkt.
Je kunt een geluid dus vervormen als je frequenties of frequentiegroepen harder of zachter maakt in je geluid. Dit is precies wat je doet met een EQ!
Het frequentiespectrum opgedeeld
We weten nu dat je je geluid kan vormen door het harder of zachter zetten van frequenties. We weten ook dat lage frequenties lage tonen geven en hoge frequenties hoge tonen. Met deze kennis kunnen we het frequentiespectrum (alle frequenties van 20 Hz tot 20 kHz) indelen in bepaalde categorieën, ook wel frequentie ranges genoemd.
Het frequentie spectrum kan opgedeeld worden in 3 hoofdgroepen:
- Bass-range (< 250 Hz): Dit zijn de laagste frequenties en geven je geluid body en warmte.
- Mid-range (250 Hz – 4 kHz): De midden frequenties maken je geluid verstaanbaar en gedefinieerd.
- High-range (4 kHz <): Deze frequenties geven je geluid lucht en maken je geluid helderder.
Goed leren luisteren is de sleutel
De kunst van EQ’en is dat je leert luisteren naar je geluid en een oordeel geeft over hoe je het vindt dat het klinkt. Vind je bijvoorbeeld dat een geluid niet duidelijk genoeg is, dan moet je waarschijnlijk iets aanpassen in de mid-range. Of hoor je dat je geluid een beetje muf klinkt, misschien moet je dan de frequenties in de high range iets boosten.
Je hoeft een EQ dus pas toe te passen als je hoort dat er iets in je geluid niet klinkt zoals je wilt dat het klinkt. Om echt duidelijke fouten te ontdekken in je mix en deze op te lossen gaan we de hoofdcategorieën nog verder opdelen.
Master de EQ
Als je de volgende 6 frequentie ranges kent en weet wat er gebeurt als je ze boost of cut, dan wordt je een pro in EQ’en! Ik raad je aan om zelf eens een EQ op een track of geluid te zetten en te luisteren wat er gebeurt als je de verschillende ranges boost en cut.
Ik probeer zo goed mogelijk te omschrijven hoe het klinkt als er teveel of te weinig van deze frequentie ranges in je geluid zitten. Als je zelf gaat luisteren kom je misschien wel met eigen omschrijvingen waardoor je het beter gaat herkennen en onthouden.
Sub-bass (< 60 Hz)
In deze range bevindt zich het absolute lage gedeelte van je geluid. Als de sub-bass in goede mate aanwezig is in je track dan geeft het de track kracht. Er zit ontzettend veel energie in deze frequenties en je voelt deze ook echt in je lichaam. Het is direct ook een van de lastigere frequentie ranges om te mixen omdat je afspeel devices deze frequenties vaak niet weer kunnen geven.
Als je te veel van deze frequentie in je track hebt zitten dan klinkt dit als erg laag gerommel. Alsof er in de verte onweer klinkt of een vliegtuig over vliegt. Modderig (of muddy) is ook vaak een term die voorbij komt als deze frequenties te veel aanwezig zijn.
Is er te weinig sub-bass, dan mist je track gewoon heel veel energie.
Bass (60 Hz – 250 Hz)
De bass range maakt je geluid warm en rond. Deze range is een essentieel voor je bass en drums. Hier bevinden zich namelijk vaak de fundamentele frequenties van je kicks, snares, percussie en bass-instrumenten. Zonder deze frequentie klinken deze sounds heel erg dun en eigenlijk gewoon dood. Als je dus last hebt dat je mix erg plat klinkt of geen diepte heeft, dan heb je waarschijnlijk te veel in deze range weggehaald.
Als je echter teveel van deze frequentie in je track hebt zitten dan klinkt je track ‘boomy’. Frequenties in dit gebied kunnen zich als snel opstapelen, dus let hierop. Als je een basgitaar opneemt kan het geen kwaad om een kleine cut te maken in deze range om wat ruimte te maken voor de sub en de definitie van het geluid.
Low-mids (250 Hz – 2 kHz)
In de low-mids zitten de fundamentele frequenties van je melodische en harmonische instrumenten. Hier begint ook de verstaanbaarheid van de elementen in je track. Als je deze range alleen af zou spelen dan klinkt het net alsof je je track door een telefoon hoort.
Als frequenties in deze range teveel aanwezig zijn dan kan dit zich op verschillende manieren te horen zijn. Meestal zeggen ze dat je muziek horny/toeterig klinkt als frequenties tussen 250 Hz en 1 kHz teveel aanwezig zijn. Muziek met teveel frequenties tussen 1 kHz en 2 kHz klinkt dan weer tinny/blikkerig. Vocals gaan dan nasaal klinken.
Onze oren zijn extreem gevoelig voor de mid-range. Als deze frequenties te hard staan kan dit al snel leiden tot gehoorschade. Pas hier dus mee op.
Te weinig low-mids zorgen ervoor dat het lijkt alsof instrumenten en vocals verderop in de kamer staan. De verstaanbaarheid wordt minder. Dit is vooral goed te horen bij vocals.
High-mids (2 kHz – 4 kHz)
In deze range kunnen onze oren spraak herkennen. Ook voor deze range zijn onze oren dus extreem gevoelig. Als je de high-mids teveel boost of cut kunnen we mondklanken zoals de ‘v’, ‘n’ en ‘m’ minder goed onderscheiden. Ook hier kan teveel boost al snel leiden tot gehoorbeschadiging.
Zelf vind ik muziek snel muf klinken als deze frequenties niet genoeg aanwezig zijn.
Presence (4 kHz – 6 kHz)
In dit gebied zit de helderheid van je geluid. Als je dit gebied te veel boost dan krijg je een harsh/schel geluid. Wel kun je zorgen dat je instrument of vocal dichterbij staat door een beetje te boosten of verder van je af door een beetje te cutten.
Zoals de naam al zegt zorgt deze range voor aanwezigheid van het geluid. Instrumenten en vocals met de meeste boost in de presence zijn dus beter te horen.
Brilliance (6 kHz <)
In de brilliance zit de lucht van je geluid. het zorgt ervoor dat je geluid ultra HD kan klinken. Bij stijlen die terugslaan op de 80’s zie je dan ook vaak dat ze de frequenties een gedeelte cutten om meer de geluidskwaliteit die ze vroeger hadden na te bootsen. Moderne tracks maken juist meer gebruik van de brilliance om het geluid nog wat extra glans te geven.
Teveel boost in deze range zorgt voor te veel ‘gesis’. Schelle klanken in vocal opnames zoals de ‘s’ en ‘f’ moeten vaak onder controle worden gebracht in deze range. Dit kan bijvoorbeeld door deze klanken zachter te zetten of doormiddel van een de-esser.
Aan de slag!
Hopelijk weet je nu beter wat een EQ aanpast en hoe je een EQ kan gebruiken! Zoals al eerder gezegd raad ik je aan om bovenstaande zelf eens te gaan beluisteren. Wordt bekend met hoe teveel of te weinig van een bepaalde range klinkt en probeer het te luisteren.
Als je hier echt goed in wilt worden en pro tracks wilt produceren en mixen dan heb ik een hele toffe online tool voor je! Soundgym is een online gehoortraining tool waar je doormiddel van games je gehoor traint. Je leert onder andere verschillende EQ, compression en saturation standen te herkennen.
Het heeft mij echt ontzettend geholpen en mijn mixes drastisch verbeterd. Je kunt een aantal van de game’s gewoon gratis spelen. Wil je echt goed worden, dan is het het zeker waard om een jaartje een membership te nemen. Hier krijg je toegang tot nog meer game’s en functies zodat je het gehoor van een professional kan trainen.
Wil jij het gehoor hebben van een professionele producer?
Met soundgym leer jij alles waar je op moet letten tijdens het mixen zodat je next level kan gaan met je muziek.