Gain staging is misschien wel de belangrijkste techniek om de levels van je mix onder controle te houden. Door gain staging toe te passen zorg je voor genoeg headroom in je track. Je voorkomt dat de muziek gaat clippen (oversturen).
Maar wat is gain staging en hoe pas je het toe? En wat is headroom en wanneer heb je er genoeg van? In dit artikel wil ik je alles vertellen wat je moet weten om je levels onder controle te houden! Je mix proces gaat hierdoor geheid een stuk makkelijker worden.
Inhoudsopgave
Gain staging: wat is het?
Om uit te leggen wat gain staging is moeten we even terug in de tijd. Vroeger, toen alle muziek nog volledig analoog opgenomen werd. Sound engineers moesten rekening houden met twee belangrijke factoren om hun audio signaal ‘gezond’ te houden:
- Noise Floor: Zachte ruis die ontstaat tijdens het opnemen van audio. Deze ruis wordt hoorbaar als je instrumenten/vocals te zacht opneemt en vervolgens het volume van de opname verhoogd. Hierdoor gaat de geluidskwaliteit van je opnames omlaag.
- Headroom: Headroom is de hoeveelheid ruimte een audio signaal nog heeft voordat het gaat clippen/distorten. Clipping gebeurt als een signaal boven de 0dB komt in je DAW. Je moet dus zorgen dat het level van je opname altijd onder 0dB piekt.
Er moest een manier gevonden worden om een goede balans tussen deze twee factoren te behouden. De oplossing: Gain Staging. Gain staging betekend dat je het audio signaal uit een apparaat/device op een goed level zet voordat het een ander apparaat/device in gaat.
Door dit bij elk device (effecten, instrumenten etc.) in de gaten te houden, zorg je dat je audio signaal altijd optimaal blijft.
Het doel was om het level zo hoog mogelijk boven de noise floor te houden, terwijl je genoeg headroom overhoudt.
Gain staging in de digitale wereld
In de analoge tijd was gain staging ontzettend belangrijk. In de huidige digitale tijd heb je echter een stuk minder problemen met een noise floor. Vooral als je voornamelijk plugins gebruikt ga je nauwelijks te maken krijgen met ongewenste ruis.
Headroom is daarentegen nog steeds ontzettend belangrijk. Hoewel het tegenwoordig minder moeilijk is om voldoende headroom te houden moet je er nog wel aandacht aan besteden. Zolang je sporen niet boven de 0dBFS (Decibel Full Scale) komen in je DAW zit je safe.
Staging tijdens het opnemen van geluid
Ondanks dat bijna alles in het muziekproductie proces digitaal gaat, betekend niet dat je niet meer met analoog te maken hebt. Er is altijd één (en in veel gevallen twee) moment waarin je te maken hebt met de analoge gear: tijdens A/D en D/A conversie.
- A/D conversie zet het analoge signaal van een instrument of microfoon om naar een digitaal signaal wat je computer begrijpt.
- D/A conversie zorgt ervoor dat je digitale signaal van je laptop wordt omgezet naar analoog signaal voor speakers of studio monitoren.
Bij A/D conversie moet je rekening houden met de noise floor. Als je op een te laag volume opneemt ga je problemen krijgen met ruis. Als je daarentegen te hard opneemt gaat je signaal distorten.
Een goede regel is om audio signaal op te nemen op een gemiddeld volume van 18dBFS. Zorg daarnaast dat je pieken niet heel veel hoger dan -10dBFS komen.
Houd er rekening mee dat sommige instrumenten zoals drums meer ruimte nodig hebben. De pieken van dit soort instrumenten kunnen een stuk hoger uitslaan. Een gemiddeld volume van -18dBFS kan hierbij dus al te hard zijn. Compressie en limiting helpen om de pieken onder controle te houden.
Staging tijdens het gebruik van plugins
Goede gain staging is niet alleen aan te raden tijdens het opnemen. Ook als je plugins gebruikt kan gain staging veel voordelen hebben.
Dit komt omdat veel plugins analoge gear van vroeger nabootsen. De algoritmes van deze plugins zijn zo bedacht dat ze nog steeds de ‘sweet spot’ van deze analoge gear hebben. Ook hier is dit een gemiddeld volume van ongeveer -18dBFS.
Op dit level werken je plugins dus vaak het beste. Bijna elke plugin heeft wel een gain knop waarmee je de output kan terug zetten naar -18dBFS. Wanneer je dit doet hoor je ook veel beter hoe een plugin je audio beïnvloed.
-18dBFS is dus het gouden getal! Als je dit consequent doet hoef je niet meer bang te zijn dat je audio signaal gaat clippen, of teveel ruis krijgt. 🙂